Οι προθεσμίες οριστικοποίησης των πρώτων εγγραφών στο Εθνικό Κτηματολόγιο έχουν μεταβληθεί σε έναν πραγματικό γρίφο για τους πολίτες, αλλά και για τις αρμόδιες υπηρεσίες.   

Όπως είναι γνωστό, oι πρώτες κτηματογραφήσεις ξεκίνησαν σε διάφορες περιοχές της χώρας μας κατά τη διετία 1997-99. Ηταν τα λεγόμενα «πιλοτικά προγράμματα» του Κτηματολογίου.

              Έξι χρόνια αργότερα, το πρώτο Κτηματολογικό Γραφείο στην χώρα μας, ξεκίνησε να λειτουργεί την 1η Αυγούστου 2003, στο Πολύκαστρο Κιλκίς και ένα μήνα αργότερα ακολούθησε το Άστρος  Κυνουρίας και το Μαρτίνο Φθιώτιδας. Στη συνέχεια τη σκυτάλη πήραν διάφορες περιοχές της χώρας στη  Δράμα και την Ημαθία (Οκτώβριος 2003), στα Τρίκαλα και την Ξάνθη (Νοέμβριος 2003) κλπ.

              Εκείνη τη χρονική στιγμή ο αρχικός νόμος του Κτηματολογίου, (ν. 2664/1998 ΦΕΚ Α 257/3.12.1998 άρθρο 6) ανέφερε ως χρονικό όριο για την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών του Κτηματολογίου (δηλαδή την προθεσμία που είχαν οι πολίτες ή το Δημόσιο να «διορθώσουν» την εκάστοτε εγγραφή της ακίνητης περιουσίας τους, ή ακόμα και να την δηλώσουν) την δωδεκαετία (και 14 χρόνια για τους ομογενείς), συνεπώς, δώδεκα χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του πρώτου Κτηματολογικού Γραφείου, την 1η Αυγούστου 2015, θα έπρεπε να οριστικοποιηθούν οι πρώτες εγγραφές και ούτω καθεξής.

              Ομως  το 2013, με το άρθρο 2 του ν.4164/2014 – ΦΕΚ Α’ 156/9.7.2013, ορίστηκε ότι για τις νέες περιοχές που κηρύχθηκαν υπό κτηματογράφηση το 2006 και πραγματοποιήθηκε η συλλογή δηλώσεων το β’ εξάμηνο του 2008 (Αττική, Θεσσαλονίκη και όλες οι πρωτεύουσες νομών της χώρας), η προθεσμία διόρθωσης θα είναι πέντε (5) έτη για τους κάτοικους εσωτερικού και επτά (7) για τους κάτοικους εξωτερικού. 

              Το 2016 (ν.4361/2016 – ΦΕΚ Α’ 10/1.2.2016 άρθρο 37) και ενώ είχε ήδη λήξει η αρχική 12ετής προθεσμία για τα παλαιά προγράμματα δόθηκε διετής παράταση για τους κάτοικους εσωτερικού (με αναδρομική ισχύ), δηλαδή – ουσιαστικά – εξομοιώθηκε η ημερομηνία για τους ιδιοκτήτες εντός και εκτός Ελλάδας και αντίστοιχα, για τα νέα προγράμματα η προθεσμία ορίστηκε σε επτά (7) χρόνια για όλους τους ιδιοκτήτες.

              Με τη νέα (αναδρομική) παράταση οι πρώτη οριστικοποίηση θα έπρεπε να γίνει την 1η Αυγούστου του 2017, στο Πολύκαστρο Κιλκίς, όπως και έγινε τόσο για το Κιλκίς όσο και για άλλες 21 περιοχές που έληξαν το 2017 καθώς και 14 περιοχές που έληξαν το δίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου του 2018.

              Τον Ιανουάριο του 2018 (ν.4514/2018 – ΦΕΚ Α’ 14/30.1.2018 άρθρο 126) το Υπουργείο Περιβάλλοντος, δίνει ακόμα μία παράταση (τρίμηνη αυτή τη φορά) η οποία όμως αφορά «αποκλειστικά όσες περιοχές  έληξε η προθεσμία, εντός του 2018».

              Δηλαδή – για πρώτη φορά – σε 21 περιοχές της χώρας στις οποίες η προθεσμία είχε λήξει εντός του 2017, οριστικοποιούνται οι πρώτες εγγραφές και δίνεται εντολή στους προϊστάμενους των Κτηματολογικών Γραφείων, όσα ακίνητα φαίνονται ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» να τα μεταγράψουν στο όνομα του Ελληνικού Δημοσίου.

              Πέντε μήνες αργότερα (ν.4551/2018 ΦΕΚ Α’ 116/2.7.2018 άρθρο 18), δίνεται παράταση ακόμα εννέα (9) μηνών επίσης για όσες περιοχές λήγει η προθεσμία εντός του 2018, αφήνοντας και πάλι εκτός τις 21 αυτές περιοχές.

              Παραμονές Χριστουγέννων του 2018, το Υπουργείο Περιβάλλοντος (ν.4585/2018 ΦΕΚ Α’ 216/24.12.2018 άρθρο 1) ορίζει πως για τις περιοχές που η δεκατετραετής προθεσμία, έληξε εντός του 2017 καθώς και για τις περιοχές που έχει λήξει μέχρι τις 30.11.2018, έχουν οριστικοποιηθεί οι αρχικές κτηματολογικές εγγραφές ενώ στις υπόλοιπες περιοχές ισχύει δεκαπενταετής (15) προθεσμία. Δηλαδή, άγνωστο για ποιους λόγους, αφήνονται πάλι εκτός παράτασης για τρίτη φορά, οι 21 περιοχές που έληξαν το 2017, αλλά και 14 ακόμη περιοχές που είχαν λήξει εντός του 2018!

              Μετά τις εκλογές της 7.7.19, η νέα ηγεσία του ΥΠΕΝ εντάσσει στο πρόσφατο πολυνομοσχέδιο (ν.4623/2019 ΦΕΚ Α’ 134/9.8.2019 άρθρο 102) διάταξη με την δίνεται οριζόντια τελική προθεσμία μέχρι τις 31.12.2020 για όσες περιοχές ΔΕΝ είχε λήξει η προθεσμία μέχρι 30 Νοεμβρίου 2018, στην οποία αντιγράφεται και πάλι η μοιραία φράση "...εάν δεν είχε λήξει η ίδια ή οι παρατάσεις της μέχρι τις 30.11.2018", αφήνοντας δηλαδή πάλι απέξω» τις 21 περιοχές που έληξαν το 2017 και τις 14 περιοχές του 2018, ενώ για τις περιοχές που θα λήξουν μετά την ημερομηνία αυτή, καθορίζεται ως λήξη της προθεσμίας διόρθωσης των πρώτων εγγραφών, η τελευταία μέρα του έτους κατά το οποίο  συμπληρώνεται οκταετία (αντί για επταετία).

Η νέα αυτή διπλή ρύθμιση καθιστά μεν ευκολότερη την παρακολούθηση της λήξης των προθεσμιών αυτών από τους ενδιαφερόμενους πολίτες, ομως σε πολλές περιπτώσεις, με  πιο χαρακτηριστική το Ηράκλειο της Κρήτης, θέλει όμως άμεση διόρθωση σε ότι αφορά την κατά πολλά έτη ενωρίτερα, λήξη της προθεσμίας αυτής, καθώς όσων Κτηματολογικών Γραφείων η λειτουργία ξεκίνησε μεταξύ των ετών 2006 έως και 2010, η προθεσμία δήλωσης αντίστοιχα έληγε δεκαπέντε χρόνια αργότερα (δηλαδή μεταξύ 2021 και 2025).  

 Σε ότι αφορά τις περιοχές που και πάλι εξαιρέθηκαν από την γενική παράταση, είτε έγινε κατά λάθος, είτε από πρόθεση, η άποψή μας είναι ότι χρειάζεται άμεση διόρθωση της ρύθμισης αυτής, με εξάλειψη της αχρείαστης φράσης "...εάν δεν είχε λήξει η ίδια ή οι παρατάσεις της μέχρι τις 30.11.2018", ώστε ουδεμία περιοχή της χώρας να εξαιρείται από την γενική προθεσμία της 31ης Δεκεμβρίου 2020! Διαφορετικά θα χαθούν σπίτια και περιουσίες  σε Δήμους όπως ολόκληρα τα Βριλήσια και η Ελευσίνα, αλλά και  μεγάλες περιοχές της Δράμας, της Βέροιας, των Τρικάλων, της Ξάνθης, της Καλαμαριάς, της Καλαμάτας κλπ.         

Τέλος αποτελεί πάγια άποψη της ΠΟΜΙΔΑ πως όλες οι περιοχές και όλοι οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 20 χρόνια συνολική προθεσμία (όπως προβλέπει και ο Αστικός Κώδικας) πριν το κράτος «δημεύσει» την ακίνητη περιουσία τους, όχι τόσο για να δηλώσουν τα αδήλωτα ακίνητά τους, όσο για να μην χάσουν εκείνα που δήλωσαν αλλά από λάθος της κτηματογράφησης δεν καταχωρήθηκαν, καθόλου, ή, κυρίως, καταχωρήθηκαν λανθασμένα, κατά δεκάδες χιλιάδες μάλιστα σε όλη τη χώρα!!!

Οι 35 Δήμοι και περιοχές οι οποίες εξακολουθούν να εξαιρούνται από την τελευταία παράταση, γιατί έληξαν πριν από την 30.11.2018, είναι οι εξής:  

Η τελευταία επίμαχη σχετική νομοθετική ρύθμιση έχει ως εξής: 

ΝΟΜΟΣ 4623/2019. Τεύχος A’ 134/09.08.2019

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι΄ ΔΙΑΤΑΞΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Άρθρο 102

Ρυθμίσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας

1. Η περίπτωση α΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998 (Α΄ 275) αντικαθίσταται ως εξής:

2.α) Σε περίπτωση ανακριβούς πρώτης εγγραφής, μπορεί να ζητηθεί, με αγωγή ενώπιον του αρμόδιου καθ’ ύλην και κατά τόπον Πρωτοδικείου, η αναγνώριση του δικαιώματος που προσβάλλεται με την ανακριβή εγγραφή και η διόρθωση, ολικά ή μερικά, της πρώτης εγγραφής. Η αγωγή (αναγνωριστική ή διεκδικητική) ασκείται από όποιον έχει έννομο συμφέρον μέσα σε αποκλειστική προθεσμία που λήγει την 31η Δεκεμβρίου του έτους, εντός του οποίου συμπληρώνονται οκτώ (8) έτη από την έναρξη της προθεσμίας, σύμφωνα με την περίπτωση γ΄ της παρούσας παραγράφου.

2. Για τις περιοχές που κηρύχθηκαν υπό κτηματογράφηση πριν την έναρξη ισχύος του ν. 3481/2006 (Α΄ 162), η αποκλειστική προθεσμία της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998, εάν δεν είχε  λήξει η ίδια ή οι παρατάσεις της μέχρι τις 30.11.2018, λήγει στις 31.12.2020.

3. Η περίπτωση β΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998 (Α΄ 275) και η παράγραφος 3 του άρθρου 1 του ν. 4585/2018 (Α΄ 216) καταργούνται.